تسمه وی شکل

تسمه وی شکل از گروه تسمه های انتقال نیرو است. جزء کاربردی ترین تسمه های موجود در بازار می باشد.

تسمه وی‌شکل، همانطور که از نامش پیداست، دارای مقطع عرضی به شکل حرف V است و یکی از رایج‌ترین ابزارهای انتقال قدرت در ماشین‌آلات صنعتی و کشاورزی به حساب می‌آید. این طراحی خاص V-شکل باعث افزایش اصطکاک و انتقال قدرت بهتر در شیارهای پولی (قرقره) می‌شود.

کاربرد تسمه های V شکل:

تسمه‌های وی‌شکل در طیف وسیعی از صنایع و کاربردها استفاده می‌شوند:

صنایع سنگین: ماشین‌آلات کشاورزی، کمپرسورها، پمپ‌ها، ژنراتورها.
صنایع سبک: لوازم خانگی (مثل ماشین لباسشویی)، ابزارهای برقی کوچک.
خودروسازی: فن، دینام، پمپ آب و فرمان هیدرولیک خودروها.
صنعت نساجی، معدن، سیمان و…

انواع تسمه‌های وی‌شکل:

این تسمه‌ها بر اساس شکل، ابعاد و کاربردشان به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

تسمه‌های وی‌شکل کلاسیک (Classical V-Belts):
کدها: A, B, C, D, E
ویژگی‌ها: قدیمی‌ترین و رایج‌ترین نوع هستند. برای انتقال قدرت متوسط تا سنگین مناسب‌اند. مقطع نسبتاً پهنی دارند.
تسمه‌های وی‌شکل باریک (Narrow V-Belts):
کدها: 3V, 5V, 8V
ویژگی‌ها: مقطع باریک‌تر و ارتفاع بیشتری دارند. این طراحی باعث می‌شود قدرت بیشتری را در فضای کمتر انتقال دهند و کارایی بالاتری داشته باشند. برای کاربردهای سنگین و سرعت بالا مناسب‌اند.
تسمه‌های وی‌شکل سبک (Light Duty V-Belts / FHP - Fractional Horsepower):
کدها: 2L, 3L, 4L, 5L
ویژگی‌ها: برای کاربردهای با توان کم و ماشین‌آلات کوچک (مانند لوازم خانگی) طراحی شده‌اند.
تسمه‌های وی‌شکل دندانه‌دار (Cogged/Notched V-Belts):
ویژگی‌ها: دارای دندانه‌هایی در سطح داخلی هستند که انعطاف‌پذیری تسمه را افزایش می‌دهد و امکان استفاده از پولی‌های با قطر کوچکتر را فراهم می‌کند. این دندانه‌ها به خنک‌سازی تسمه نیز کمک می‌کنند. این تسمه‌ها می‌توانند هم به صورت کلاسیک و هم باریک باشند (مثلاً AX, BX, CX, 3VX, 5VX).
تسمه‌های وی‌شکل چند شیار (Banded/Ribbed V-Belts):
ویژگی‌ها: چندین تسمه وی‌شکل به هم چسبیده‌اند و یک تسمه واحد را تشکیل می‌دهند. این طراحی از لرزش تسمه جلوگیری کرده و پایداری بیشتری در انتقال قدرت‌های بالا ارائه می‌دهد.
تسمه‌های وی‌شکل متغیر (Variable Speed V-Belts):
ویژگی‌ها: پهنای بیشتری دارند و برای سیستم‌هایی که نیاز به تغییر سرعت در حین کار دارند، استفاده می‌شوند.

جنس و مواد سازنده:

تسمه‌های وی‌شکل از چندین لایه تشکیل شده‌اند که هر کدام وظیفه‌ای دارند:

لایه کششی (Tension Section): معمولاً از الیاف پلی‌استر یا آرامید ساخته شده که وظیفه تحمل کشش را دارد.
لایه تقویت‌کننده/سیم‌های کششی (Tensile Cords): مهم‌ترین بخش که هسته تسمه را تشکیل می‌دهد. از الیاف قوی مانند پلی‌استر، آرامید (کولار)، فایبرگلاس یا فولاد ساخته می‌شود تا مقاومت در برابر کشش و بارهای سنگین را تامین کند.
لایه فشاری (Compression Section): معمولاً از ترکیبات لاستیکی (نئوپرن، EPDM) ساخته شده که در برابر فشار مقاومت می‌کند و تسمه را در شیار پولی نگه می‌دارد.
لایه پوششی (Cover/Wrap): از پارچه‌های لاستیکی یا کتان آغشته به لاستیک برای محافظت از هسته تسمه در برابر سایش، روغن، گرما و رطوبت استفاده می‌شود.

مشخصات فنی و ابعادی:

مشخصات فنی شامل موارد زیر است:

طول موثر (Effective Length): طول تسمه بر اساس استانداردها (میلی‌متر یا اینچ).
پهنای بالا (Top Width): پهنای تسمه در قسمت بالایی آن.
ارتفاع (Height): ضخامت تسمه.
زاویه V: زاویه مقطع V شکل تسمه که معمولاً 40 درجه است و باید با زاویه شیار پولی مطابقت داشته باشد.
تحمل دما: تسمه‌ها در محدوده‌های دمایی مختلفی کار می‌کنند (معمولاً -35 تا +70 درجه سانتی‌گراد).
مقاومت در برابر روغن، گرما، اوزون: برای محیط‌های خاص طراحی می‌شوند.

مزایا و معایب تسمه وی:

مزایا:

انتقال قدرت بالا: به دلیل اصطکاک خوب در شیار پولی.

نصب آسان: نسبت به زنجیر یا چرخ‌دنده‌ها.
عملکرد آرام و بدون لرزش: به دلیل انعطاف‌پذیری.
جذب شوک و ضربه: از موتور و سایر اجزا محافظت می‌کند.
هزینه نگهداری پایین: نیاز به روغن‌کاری ندارند.
قابلیت کار در سرعت‌های بالا.
تغییر آسان نسبت سرعت با تعویض پولی‌ها.

معایب:

نیاز به فضای بیشتر نسبت به چرخ‌دنده‌ها.
بازدهی کمتر در مقایسه با چرخ‌دنده‌ها (به دلیل لغزش احتمالی).
نیاز به تنظیم کشش دوره‌ای: برای جلوگیری از لغزش و کاهش عمر.
عمر محدود: در مقایسه با چرخ‌دنده‌ها و زنجیرها.

نگهداری و نصب تسمه v :

برای اطمینان از عملکرد بهینه و افزایش طول عمر تسمه‌ها، نکات زیر حائز اهمیت است:

کشش مناسب: نه خیلی شل (باعث لغزش و گرم شدن می‌شود) و نه خیلی سفت (باعث فشار بیش از حد به یاتاقان‌ها می‌شود). از ابزارهای اندازه‌گیری کشش تسمه استفاده کنید.
هم‌راستایی پولی‌ها: پولی‌ها باید کاملاً در یک راستا باشند. عدم هم‌راستایی باعث سایش غیرعادی و کاهش عمر تسمه می‌شود.
محیط کار: محافظت از تسمه در برابر روغن، گریس، گرد و غبار شدید و مواد شیمیایی.
تعویض به موقع: تسمه‌های فرسوده، ترک‌خورده یا آسیب‌دیده را باید به موقع تعویض کرد.
نصب صحیح: هرگز تسمه را با زور روی پولی قرار ندهید. از ابزارهای مناسب برای نصب استفاده کنید.